ارزیابی قابلیت اراضی برای توسعه کشاورزی و مرتع داری با استفاده از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی (مطالعه موردی: حوضه آبخیز گزدراز - لاور ساحلی استان بوشهر)

هر توسعه‌ای در مناطق طبیعی باید با برنامه‌ها و طرح‌های مدیریتی و بر اساس توان اکولوژیکی سرزمین صورت گیرد، تا به بهره‌برداری مستمر از این مناطق نایل شویم. ارزیابی توان اکولوژیک، به دلیل ضرورت انتخاب و بهره‌برداری بهینه از پتانسیل اکولوژیک سرزمین، در قالب مطالعات برنامه‌ریزی و مدیریت زیست‌محیطی به‌منظور حصول به اصل توسعه پایدار است. هدف از انجام این پژوهش، تعیین توان اکولوژیکی حوضه آبخیز گزدراز - لاور ساحلی برای کاربری‌های کشاورزی و مرتعداری و همچنین مقایسه توان اکولوژیکی منطقه برای کاربری‌های ذکرشده با نقشه کاربری‌های فعلی منطقه می‌باشد. در این پژوهش ابتدا با بررسی منابع مختلف، معیارها و زیرمعیارها مشخص گردیدند. معیارهای اصلی مورداستفاده، شامل: نقشه‌های توپوگرافی، خاک شناسی، سنگ شناسی، اقلیم، پوشش گیاهی و کاربری اراضی می‌باشد. سپس با تهیه پرسشنامه و با استفاده ازنظرات متخصصین، امتیازات و اهمیت مربوط به معیارها و زیرمعیارها تعیین شد و از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی در محیط Expert Choice برای وزن دهی به معیارها و زیرمعیارها استفاده گردید. درنهایت تمام لایه‌های اطلاعاتی با استفاده از روش ترکیب خطی وزن‌دار ((WLC در نرم‌افزار Arc map روی‌هم گذاری گردیدند و نقشه نهایی توان اکولوژیکی منطقه برای کاربری‌های کشاورزی و مرتعداری به دست آمد. نتایج نشان می‌دهد در نقشه نهایی، کاربری‌های کشاورزی و مرتع‌داری، طبقات 1 و 2 کشاورزی بیشتر به دلیل محدویت‌های فرسایش و شوری و طبقات 1 و 2 مرتعداری به دلیل محدویت‌های شیب، اقلیم، تراکم پوشش گیاهی و عمق خاک وجود ندارد. همچنین از مجموع 19964 هکتار سطح کل حوضه، طبقه 3 کشاورزی با مساحت 3780 هکتار (93/18 درصد)، طبقه 3 مرتعداری با مساحت 6/9895 هکتار (56/49 درصد) و طبقه 4 مرتعداری با مساحت 5/6095 هکتار (56/30 درصد) موجود می‌باشد. یافته‌ها حاکی از آن است که تلفیق روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی و سامانه اطلاعات جغرافیایی جهت ارزیابی توان سرزمین و همچنین مشخص نمودن مناسب‌ترین معیارها در خصوص ارزیابی توان منطقه موردمطالعه می‌تواند در مدیریت صحیح منطقه، حفظ منابع موجود و رسیدن به توسعه پایدار مفید واقع گردد. © 2018 Geographical Researches